Ιγνάτιος ο Θεοφόρος (Λεπτομέρεια)
Αγιογράφος Σαμοθράκη Χρύσα
Η ευχαριστιακή
ενότητα της Εκκλησίας κατά τον Ιγνάτιο το θεοφόρο.
Θεοδώρου Ρόκα Θεολόγου, Υπ. Μ.Δ.Ε. Ερµηνείας Παλαιάς
Διαθήκης.
Όπως αναφέρει το Συναξάρι της 29ης Ιανουαρίου, «τῷ αὐτῷ
μηνἰ, Ἰανουαρίῳ 29η ἡ Ἀνακομιδή τῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Ἰγνατίου τοῦ
Θεοφόρου». Πέρασε ένας και πλέον μήνας από την ημέρα που η αγία µας Εκκλησία
γιόρτασε τη μνήμη του αγίου Ιγνατίου του θεοφόρου, (20 Δεκεμβρίου) και τώρα
έφθασε η στιγμή να εορτάσει την ανακομιδή των σεπτών του λειψάνων.
Ο άγιος Ιγνάτιος ο θεοφόρος κατέστη διάδοχος των Αποστόλων.
Εχρημάτισε δεύτερος επίσκοπος Αντιοχείας, µε πρώτο τον Εύοδο και μαθήτευσε μαζί µε τον άγιο Πολύκαρπο Σμύρνης κοντά στον Ευαγγελιστή Ιωάννη τον Θεολόγο(1). Το όνομά του, το οποίο στα λατινικά εκφέρεται ως ignis, σημαίνει φωτιά και φανερώνει τον πόθο που τον έφλεγε για το Χριστό, σε τέτοιο βαθμό που έλαβε την προσωνυμία θεοφόρος.
Ο άγιος Ιγνάτιος μαρτύρησε στη Ρώμη επί αυτοκράτορα Τραϊανού, όταν ο Τραϊανός ξεκίνησε ένα τοπικό διωγμό κατά των Χριστιανών της Αντιόχειας ενώ εκστράτευε κατά των Μήδων και των Πάρθων. Εκεί ο άγιος παρουσιάστηκε μπροστά στον αυτοκράτορα και ομολόγησε την πίστη του στο Χριστό.
Το μαρτύριό του πραγματοποιήθηκε στην αρένα του σταδίου της Ρώμης, όπου και τον κατασπάραξαν άγρια λιοντάρια αφήνοντας µόνο τα μεγάλα οστά ως κατάλοιπο(2), τα οποία κάποιοι πιστοί τα συνέλεξαν μεταφέροντας τα στην Αντιόχεια, όπου οι χριστιανοί τα υποδέχτηκαν πανηγυρικά και τα τίμια αυτά λείψανα αναδείχθηκαν πηγή θαυμάτων και πνευματικής παρηγοριάς(3).
Προτού φθάσει στο τέλος της ζωής του έγραψε 7 επιστολές, οι οποίες σώζονται µέχρι σήµερα:
α) η προς Εφεσίους,
β) η προς Μαγνησιείς,
γ) η προς Τραλλιανούς,
δ) η προς Ρωμαίους,
ε) η προς Φιλαδελφείς,
στ) η προς Σμυρναίους
και ζ) η προς Πολύκαρπον επιστολή.
Οι έξι από αυτές έχουν ως κεντρικό θέμα την ενότητα της Εκκλησίας, την οποία επισημάνει ένεκα του κινδύνου των αιρέσεων και τονίζει την ενότητα και συσπείρωση του πλήθους των πιστών γύρω από τον επίσκοπο(4).
Με τον Ιγνάτιο το Θεοφόρο η Εκκλησία προχωρεί στη θεολογική θεμελίωση της πορείας της. Η θεολογία του Ιγνατίου έγινε φρόνημα, ήθος και Παράδοση της Εκκλησίας, διότι συνιστά έκφραση και συνέχεια της αποστολικής παράδοσης.
Η θεολογία του Ιγνατίου μπορεί να διαιρεθεί σε τρία σημεία:
α) θεολογία του επισκοπικού λειτουργήματος,
β) θεολογία της ενότητας της Εκκλησίας
και γ) θεολογία του ευχαριστιακού ρεαλισμού(5).
Η παρουσία του επισκόπου και η μνημόνευση του ονόματός του κατά την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη βεβαίωση της γνησιότητας του μυστηρίου.
Στην πρώτη τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας κατά το Μυστικό Δείπνο, αυτουργός της σωτηρίας µας και τελετουργός ήταν ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος μετά την Ανάληψή του άφησε διαδόχους του τους Αποστόλους και αυτοί µε τη σειρά τους, τους επισκόπους που χειροτόνησαν αφήνοντάς τους διαδόχους τους στις τοπικές εκκλησίες(6).
Ο άγιος Ιγνάτιος προτρέπει τους πιστούς να συσπειρώνονται γύρω από τον επίσκοπο της τοπικής Εκκλησίας και να µη γίνεται τίποτα χωρίς την έγκρισή του, διότι ο επίσκοπος αποτελεί το επίκεντρο της Θείας Ευχαριστίας, στο όνοµα του οποίου τελείται. Μάλιστα επισημάνει ότι όπου βρίσκεται ο επίσκοπος εκεί βρίσκεται και τα µέλη της Εκκλησίας(7).
Τη διδασκαλία αυτή του αγίου Ιγνατίου περί συσπειρώσεως του σώµατος της τοπικής εκκλησίας γύρω από τον επίσκοπο τη βιώνουµε στη Θεία Ευχαριστία κάθε φορά που ακούµε την αίτηση «Ὑπέρ τοῦ Πατρὸς καὶ Ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν (τοῦ δεῖνος)»(8).
Το μυστήριο είναι έγκυρο όταν τελείται από τον κανονικώς κεχειροτονηµένο επίσκοπο ή από τον πρεσβύτερο που ο ίδιος ο επίσκοπος έχει ορίσει να το τελεί. Στην αρχαία Εκκλησία όλα τα Μυστήρια (Γάµος, Βάπτισµα, Χρίσµα κ.λ.π.)τελούνταν μέσα στη Θεία Ευχαριστία γι' αυτό ο επίσκοπος παρέχει την άδεια στουςιερείς όχι µόνο για την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας αλλά και των λοιπών Μυστηρίων(9).
Τονίζει δε ο άγιος Ιγνάτιος, στην προς Σµυρναίους επιστολή του, ότι κανένα από τα µυστήρια δεν επιτρέπεται να τελείται χωρίς την άδεια του επισκόπου(10). Και επισηµάνει, συνεχίζοντας τις προτροπές του, ότι πρέπει να υπάρχει ομόνοια των µελών της Εκκλησίας, µε προκαθήμενο τον επίσκοπο και τους πρεσβυτέρους να αποτελούν το επιτελείο του(11).
Η προτροπή αυτή φυσικά δεν μεταφράζεται ως επισκοποκρατία, δηλ. υπεροχή ενός προσώπου μέσα στο σύνολο των µελών της Εκκλησίας, αλλά µέσω της διδασκαλίας του αγίου Ιγνατίου προβάλλεται ο θεσμός του επισκόπου ως του κατ εξοχήν φύλακα του λογικού ποιμνίου της Εκκλησίας του Χριστού.
Ο επίσκοπος όπως σημειώνει ο άγιος Ιγνάτιος στην προς Φιλαδελφείς επιστολή του γνωρίζει ότι το αξίωμα που κατέχει δεν το φέρει αφ' εαυτού αλλά αξιώθηκε να δεχτεί αυτή τη διακονία λόγω της αγάπης του Ιησού Χριστού.
Παραγγέλλει επίσης το ευσεβές πλήρωμα να ακολουθεί σύσσωμο τον επίσκοπο, τον οποίο χαρακτηρίζει ως ποιμένα διότι έξω από την Εκκλησία υπάρχουν πολλοί μεταμφιεσμένοι λύκοι που προσπαθούν να δημιουργούν συνεχώς διχόνιες, σχίσματα και φατρίες που αποσκοπούν στο διαμελισμό της Εκκλησίας.
Όταν όμως τα µέλη της Εκκλησίας παραμένουν ενωμένα και συσπειρωμένα γύρω από τον ποιμένα τους τότε οι εχθροί της Εκκλησίας δεν μπορούν να εισχωρήσουν και να διαπράξουν το φθοροποιό τους έργο(12).
1. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόμος Α’ Ιανουάριος, έκδοσις έκτη, Αθήναι 1984, σ. 713.
2. Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος Τέταρτος: Δεκέμβριος, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου, ΙΝΔΙΚΤΟΣ, Αθήναι 2005, σ. 231-235.
3Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος Πέμπτος: Ιανουάριος, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου, ΙΝΔΙΚΤΟΣ, Αθήναι 2005, σ. 365.
4. Παναγιώτου Κ. Χρήστου, Εκκλησιαστική Γραμματολογία: Πατέρες και Θεολόγοι του Χριστιανισμού Τόμος Α', εκδοτικός οίκος Κυροµάνος, Θεσσαλονίκη 2005, σ. 51.
5. Στυλιανού Γ. Παπαδόπουλου, Πατρολογία Α', έκδοση Δ', Αθήνα 2000, σσ. 173-179.
6. Ιεροµονάχου Γρηγορίου, Η Θεία Λειτουργία, Ιερόν Κοτλουµουσιανόν Κελλίον: Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, Άγιον Όρος 2000, σ. 143.
7. Ιγνατίου Αντιοχέως, Επιστολή προς Σμυρναίους, P.G. 5,713.
8. Ιωάννου Μ. Φουντούλη, Λειτουργική Α’: Εισαγωγή στη Θεία Λατρεία, Θεσσαλονίκη 2004, σ. 214.
9. Ιωάννου Ζηζιούλα Μητροπολίτου Περγάµου, «Ο Επίσκοπος ως Προεστώς της Ευχαριστίας», Ευχαριστίας Εξεμπλάριον, έκδοσις Β’ επηυξηµένη, εκδ. Ευεργέτις Μέγαρα 2011, σσ. 57-58.
10. Ιγνατίου Αντιοχέως, Επιστολή προς Σμυρναίους, P.G. 5,713. 11 Ιγνατίου Αντιοχέως, Επιστολή προς Σμυρναίους, P.G. 5,764. 12 Ιγνατίου Αντιοχέως, Επιστολή προς Φιλαδελφείς, P.G. 5,820
Θεοδώρος Ρόκας Θεολόγος,
Υπ. Μ.Δ.Ε. Ερµηνείας Παλαιάς Διαθήκης.
Ευχαριστούμε τον κ.Θ.Ρόκα για το άρθρο του.
