Ὑπεραπλουστεύση τοῦ προβλήματος ἢ πατερικὲς συντεταγμένες;

Γράφει ὁ Ἀρχιμ. Ἰωὴλ Κωνστάνταρος

Εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα Κυριακῆς των Πατέρων τῆς Δ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου (Ματθ. Ἐ' 14-19)

Γιὰ τὸ φωτεινὸ παράδειγμα κάνει λόγο ἡ Εὐαγγελική μας Περικοπή. Τὸ παράδειγμα ποὺ πρέπει νὰ ἔχει καὶ νὰ φέρει ὁ πιστὸς στὴ ζωή του. Ὁμολογουμένως, δὲν ὑπάρχουν περισσότερα φωτεινὰ παραδείγματα ἀπὸ αὐτὰ τῶν Ἁγίων καὶ Θεοφόρων Πατέρων, γι' αὐτὸ καὶ ὁρίστηκε τὸ συγκεκριμένο ἱερὸ κείμενο νὰ ἀναγινώσκεται τὴν Κυριακὴ ποὺ τιμᾶται ἡ ἱερά τους μνήμη.

Τόσο λοιπὸν τὸ ἀνάγνωσμα, ὅσο καὶ αὐτὴ ἡ ἑορτὴ τῶν Πατέρων καὶ Διδασκάλων τῆς Δ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου, μᾶς κάνουν νὰ μελετήσουμε τὸ πολύπλευρο θέμα τοῦ παραδείγματος. Ἀναγκαῖο βεβαίως γιὰ τὴν κάθε ἐποχή, ἰδίως γιὰ τὴν δική μας, ποὺ φαίνεται νὰ σπανίζουν τὰ αὐθεντικὰ παραδείγματα.

Δὲν πρόκειται ὅμως μόνο περὶ αὐτοῦ, ὅτι δηλ. σὲ σχέση μὲ προγενέστερες ἐποχὲς φαίνεται ὅτι «ἐπτωχεύσαμεν σφόδρα», ἀλλὰ ὑπάρχει καὶ κάτι περισσότερο θλιβερό, ποὺ δείχνει νὰ αὐξάνει ὅσο ὁ ἕνας ἐνιαυτὸς διαδέχεται τὸν ἄλλον. Τί εἶναι αὐτό; Ὅτι ἡ κοινωνία, ἐπιφανειακῶς τουλάχιστον δείχνει νὰ μὴν θέλει καὶ νὰ μὴν ἔχει διάθεση νὰ ἐμπνευστεῖ ἀπὸ τὰ παραδείγματα τῶν ἀκεραίων ψυχῶν καὶ τῶν ἐξαγιασμένων ἀνθρώπων. Φαίνεται, καὶ μακάρι μόνο νὰ φαίνεται καὶ νὰ μὴν εἶναι πραγματικότητα, ὅτι....μέσα σ' ἕνα πνεῦμα «πολυπολιτισμικότητας», σὲ μιὰ συγκριτιστικὴ κοινωνικὴ χοάνη, ὁ χαλκὸς νὰ εἰσπράττει τὴν ἴδια ἀξία μὲ τὸν χρυσὸ καὶ ὁ πολύτιμος λίθος νὰ ὑποχρεοῦται δίπλα του νὰ ἔχει ἰσοστάσιον τὸν χωμάτινο σβῶλο.

 Τὰ πνευματικὰ ἀντανακλαστικά τοῦ κόσμου δείχνουν νὰ ἔχουν ὑποστεῖ τέτοια φθορὰ καὶ ἡ γρηγοροῦσα συνείδηση νὰ ἔχει πέσει σὲ τέτοιο χαμηλὸ ἐπίπεδο, ὥστε στὸ ἴδιο βάραθρο τοποθετεῖται πλέον ἡ ἀξία καὶ ἡ ἀπαξία. Τὸ ὅσιο καὶ τὸ ἱερὸ στὸ ἴδιο ἐπίπεδο μὲ τὸ νοθευμένο καὶ τὸ αἰσχρό. Βεβαίως ἡ κατάσταση αὐτὴ δὲν κυριαρχεῖ σὲ καθολικὸ ἐπίπεδο, δείχνει πάντως νὰ προχωρᾶ στὸ ρυθμό της, περισσότερο ἀπ' ὅσο μπορεῖ κανεὶς νὰ φαντασθεῖ.

 Ἐὰν τώρα θελήσουμε νὰ ἐρωτήσουμε τὸ γιατί τῆς καταστάσεως, θὰ διαπιστώσουμε κατ' ἀρχὰς ὅτι τὴν πρώτη των εὐθυνῶν φέρει τὸ ἴδιο το «παράδειγμα». Ὁ ἴδιος δηλ. ὁ χριστιανικὸς κόσμος, ποὺ πλὴν ἐλαχίστων ὄντως ἐξαγιασμένων περιπτώσεων, τὸ σύνολο τῶν περισσοτέρων ἀνθρώπων δὲν βιώνει ὀρθά το Δόγμα καὶ τὸ Ἦθος τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀποτέλεσμα; Νὰ εἶναι ἕνα «παράδειγμα» ποὺ οὐσιαστικῶς ἀκυρώνει τὴν Εὐαγγελικὴ ἐπιταγὴ περὶ «φωτεινοῦ παραδείγματος». Ἔτσι λοιπόν, βλέποντας ὁ κόσμος τὸ ἀχαρακτήριστο «παράδειγμα», καὶ ἀνακαλύπτοντας ὅτι οἱ δῆθεν πιστοὶ βρίσκονται ἂν ὄχι στὸν ἴδιον, σχεδὸν στὸν ἴδιον παρονομαστὴ μὲ τοὺς ἀθέους καὶ ἀπίστους, φαντάζονται πὼς αὐτὸ τὸ κακέκτυπο ἐκπροσωπεῖ τὸν πραγματικὸ Χριστιανό.

 Ἀλλὰ ἃς σκάψουμε ἀκόμη περισσότερο γιὰ νὰ ἀνακαλύψουμε ποῖοι κυρίως εὐθύνονται γιὰ αὐτὴ τὴν κατάσταση τῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι ἐπιτέλους πιστοὶ δὲν εἶναι αὐτόνομοι καί, τυπικῶς τουλάχιστον «ὡς πρόβατα μὴ ἔχοντα ποιμένα». Ποιὸς λοιπὸν φέρει εὐθύνη; Μὰ φυσικὰ αὐτοὶ ποὺ καθοδηγοῦν τὸ ποίμνιον ὄχι «εἰς νομὰς σωτηρίους», ἀλλὰ εἰς χώρους ποὺ ἐπιπολάζει ἡ πλάνη καὶ ἤδη ἔχουν ἐπιπέσει οἱ λύκοι οἱ ἅρπαγες. Νὰ δοῦμε παραδείγματα τῶν ὅσων γράφουμε; Βεβαίως καὶ θὰ δοῦμε, διότι τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο ἀποκαλύπτει τὴν ἀλήθεια καὶ οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἀποτελοῦν ὄντως τὰ παραδείγματα τὰ ὁποῖα διψᾶ καὶ λαχταρᾶ ἡ κοινωνία.

Ὅταν οἱ ἁπλοϊκοὶ στὰ θέματα πίστεως ἄνθρωποι, ἀπὸ τὴν μιὰ βλέπουν τοὺς ὀρθοδόξους ἐκπροσώπους νὰ συμπροσεύχονται τὸ ὀλιγοτερον μὲ αὐτοὺς ποὺ οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὀνομάζουν κακοδόξους, αἱρετικοὺς καὶ λύκους, ὅταν βλέπουν τοὺς κάποιους νὰ ρίχνουν νερὸ περισσότερο μάλιστα ἀπ' ὅσος εἶναι ὁ οἶνος, σὲ θέματα στενῆς ἠθικῆς ποὺ φθάνει στὰ ὅρια τῆς διαστροφῆς, καὶ ὅταν τὰ κοινωνικὰ προβλήματα ποῦ δῆθεν ἀντιμετωπίζουν καλύπτονται ἀπὸ καθαρῶς κοσμικὲς συντεταγμένες, ὅταν ἀπουσιάζει ὁλοσχερῶς ὁ Χριστός, ἐ τότε τί περιμένουμε; Σὲ πολλές των περιπτώσεων δικαιολογημένα ἀρνοῦνται οἱ ἄνθρωποι τὰ παραδείγματα τῶν «χριστιανῶν» καὶ βαδίζουν ἐντελῶς μόνοι. Μόνοι δίχως νὰ θέλουν νὰ γνωρίσουν τὰ «τῆς πίστεως» καὶ φυσικὰ ἀδυνατώντας γιὰ ποικίλους λόγους νὰ διακρίνουν ὅτι ἄλλο ὁ ξεπεσμένος ἐκπρόσωπος καὶ ἄλλο αὐτὴ καθεαυτὴ ἡ Πίστις στὸν Θεὸ καὶ ἡ προσωπικὴ ἐπικοινωνία διὰ τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὸν Ἰησοῦν.

 Ὅταν μάλιστα εἶναι γνωστὸν ὅτι αὐτοὶ ποὺ κινοῦν τὰ νήματα καὶ ἐλέγχουν ἀπολύτως τοὺς διαύλους τῆς ἐπικοινωνίας δὲν θὰ ἐπιτρέψουν ποτὲ νὰ παρουσιαστοὺν τὰ ὄντως γνήσια καὶ αὐθεντικὰ παραδείγματα τὰ ὁποῖα πραγματώνουν τὸ «οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθέν των ἀνθρώπων», γίνεται ἀμέσως ἀντιληπτὸ πόσο μακράν τῆς πραγματικότητος καὶ τῆς αὐθεντικῆς Ὀρθοδόξου ζωῆς εὑρίσκονται οἱ πλατειὲς μάζες τῶν ἀνθρώπων. Πλήθη ἀνθρώπων ἀναρίθμητα καὶ ἐντελῶς ἀκατήχητα, γιὰ τὰ ὁποῖα κάποιοι καυχώμενοι ἰσχυρίζονται ὅτι ἀποτελοῦν τὸ «χριστεπώνυμον πλήρωμα». Πρὸς ἐπιβεβαίωσιν δὲ τοῦ ὅτι οἱ «καναλάρχες» τὸ μόνο ποὺ ἐνδιαφέρονται εἶναι ἡ ἠθικὴ ἀλλοίωσις καὶ ἡ κοινωνικὴ καὶ ἐθνικὴ φθορά, ἃς προσεχθεῖ ὅτι ἐνῶ δὲν παρουσιάζουν τίποτε ἀπὸ τὴ ζωὴ τῶν Ἁγίων, παρὰ μόνο ὅταν αὐτὸ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὸ οἰκονομικὸν ὤφελος τῶν μεγάλων ἐκδοτικῶν οἴκων καὶ τὴν προσαύξησιν τῆς τηλεθεάσεως, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλὴν τῶν αἰσχροτήτων καὶ τῶν διαστροφῶν, συστηματικῶς παρουσιάζουν αὐτοὺς τοὺς «ποιμένες» οἱ ὁποῖοι συμμετέχουν στὰ ξεπεσμένα οἰκουμενιστικὰ συνέδρια. Στὰ ἄνομα δηλ. ἐκεῖνα συνέδρια, στὰ ὁποῖα ἡ πλάνη παρουσιάζεται στὸ ἴδιο βάθρο μὲ τὴν ἀλήθεια καὶ ἡ Ὀρθοδοξία μας ἐμφανίζεται ὡς δίδυμη καὶ ὁμογάλακτη ἀδελφή τῆς αἱρέσεως καὶ τῶν συστημάτων τοῦ κοινωνικοῦ ξεπεσμοῦ. Μάλιστα μέχρι προτινὸς ἰσχυρίζονταν οἱ «μεγάλοι αὐτοὶ φωστῆρες» ὅτι θὰ ἔπρεπε ὅλοι μαζὶ (ὀρθόδοξοι, παπικοί, προτεστάντες κτλ), νὰ ἀντιμετωπίσουν ἀπὸ κοινοῦ τὸν λεγόμενον «κομμουνιστικὸν κίνδυνον». Τελικῶς ὅπως εἴδαμε ὁ κομμουνισμὸς ἔπεσε ὡς χάρτινος πύργος, δίχως καν νὰ τὸν ἀγγίξει κανείς. Οἱ προδοσίες ὅμως τῆς πίστεως ἔλαβαν χώρα καὶ δυστυχῶς ἀποτελοῦν μιὰ «νεόκοπη παράδοση» ποὺ τὰ θύματα τοῦ οἰκουμενισμοῦ τὴν χρησιμοποιοῦν ὡς «σκληρὸ δίσκο» στὴν ἀνορθόδοξη πορεία τους. Τώρα αὐτοὶ ποὺ βρίσκονται στὸ τιμόνι τοῦ οἰκουμενιστικοῦ «Τιτανικοῦ», ἰσχυρίζονται ὅτι ὑφίσταται ὁ κίνδυνος τοῦ ἰσλαμικοῦ φονταμενταλισμοῦ, καὶ ὅτι θὰ πρέπει καὶ πάλι ὁ «χριστιανικὸς κόσμος» ἑνωμένος νὰ ἀντιμετωπίσει τὸν νέο κίνδυνο. Καὶ τὸ λένε αὐτὸ ποιοί; Αὐτοὶ ποὺ ταυτοχρόνως ἰσχυρίζονται ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι παράλληλοι δρόμοι ποὺ ὁδηγοῦν στὸν ἴδιο θεό. Θὰ μποροῦσε φυσικὰ νὰ ἀναφέρει κανεὶς καὶ ἄλλες παρόμοιες πληγὲς ποὺ ἀποδεικνύουν ἀλλοπρόσαλλες στάσεις ἔναντί των Ἁγίων καὶ ἐσωτερικὲς προδοσίες ποὺ ἀνοίγουν πληγὲς χαίνουσες στὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ.

Φθάνει λοιπὸν κανεὶς νὰ ἰσχυριστεῖ ὅτι εὐτυχῶς ποὺ ἀρκετοὶ ἄνθρωποι δὲν σαγηνεύονται ἀπὸ αὐτὰ τὰ θέατρα τοῦ θεολογικοῦ παραλόγου καὶ δὲν συγκινοῦνται ἀπὸ τὶς θρησκευτικὸ-πολιτικὸ-κοινωνικὸ-οἰκολογικὲς μαριονέτες.

Εὐτυχῶς, διότι μόνοι τους καὶ μέσα στὸν πόνο τους καὶ στὴν ὑπαρξιακή τους δίψα, ἀργὰ ἢ γρήγορα καὶ ἐὰν βεβαίως λειτουργεῖ ἡ ἀγαθὴ διάθεση, θὰ βροῦν τὸν Χριστὸ ποὺ ὁ Ἴδιος ἔχει ἀφήσει τὰ ἐνενῆντα ἐννέα πρόβατα γιὰ νὰ βρεῖ τὸ ἕνα το πεπλανημένο καὶ νὰ τὸ φέρει στὴ μάνδρα τῆς Ἐκκλησίας του.

Βεβαίως, καὶ γιὰ νὰ μὴν παρεξηγηθεῖ ὁ λόγος μας, ὑφίστανται καὶ πάντοτε θὰ ὑπάρχουν οἱ γνήσιοι ποιμένες οἱ ὁποῖοι «θέτουν τὴν ψυχὴ τοὺς ὑπὲρ τῶν προβάτων».

Ναί, φίλοι μου, αὐτὸ ἀποτελεῖ μεγάλη ἀλήθεια ποὺ δὲν θὰ πρέπει νὰ τὴν παραγνωρίζουμε, ὅπως ἀλήθεια ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ εἶναι καὶ ὅτι αὐτοὶ οἱ πατέρες θὰ πρέπει νὰ ὑψώνουν καὶ φωνὴ διαμαρτυρίας. Ἃς ἀφήσουν ἐπιτέλους αὐτοὶ οἱ καλοὶ ποιμένες γιὰ λίγο τὸν «ποιμενικὸν αὐλόν», ἢ ταυτοχρόνως μὲ αὐτόν, ἃς λάβουν στὰ χέρια τοὺς τὴν «σφενδόνην τοῦ πνεύματος». Καὶ τοῦτο γιὰ νὰ ἀποδείξουν ὅτι δὲν εἶναι πειθήνια ὄργανα τῶν «μεγάλων καὶ τρανῶν», ἀλλὰ γιὰ νὰ ἀποδείξουν ὅτι στοιχοῦν στὴν γραμμὴ τῶν Πατέρων ποὺ τιμᾶ καὶ γεραίρει ἡ Ἐκκλησία μας.

 Ἀλλά, δόξα τῷ Θεῶ ἀδελφοί μου. Ἀπείρως δόξα τῷ Θεῶ, διότι δὲν ὑπάρχει μόνο ἡ σκιὰ ποὺ μεγαλώνει καὶ δείχνει τραγικὴ τὴν πραγματικότητα. Ὑφίσταται καὶ φυσικὰ πάντοτε θὰ ὑπάρχει ἡ ἀντικειμενική, δηλ. ἡ φωτεινὴ πλευρὰ τῶν προσώπων καὶ τῶν πραγμάτων, ὅπως αὐτὴ αὐγάζεται ἀπὸ τὸν Νοητὸν Ἥλιον τῆς Δικαιοσύνης.

Ὑπάρχει ἡ πραγματικότης τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ ποὺ ἀποδεικνύουν ὅτι τὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο δὲν εἶναι μόνο θεωρία κι ἕνα νόμισμα χωρὶς ἀντικρυσμα, ἀλλὰ εἶναι ὁ πραγματικὸς καὶ ἀπευθος χρυσός τῆς ἐμπειρίας τῶν Ἁγίων. Τὸ θέμα ὅμως τώρα ἔγκειται στὸ μὲ ποῖον τρόπον θὰ προσεγγίσουν καὶ θὰ γνωρίσουν οἱ ἄνθρωποι τοὺς Ἁγίους του Θεοῦ;

 Ἐὰν ὑπεραπλουστεύσουμε τὴν πραγματικότητα καὶ ἐπιμένουμε νὰ βρισκόμαστε στὴν πνευματικὴ ἀναισθησία, ἐὰν κανεὶς θέλει νὰ μὴν ταράζει τὴν ἡσυχία του καὶ νὰ εἶναι «μακαριώτατος», θὰ ἀπαντήσει ὅτι οἱ φόβοι εἶναι ὑπερβολικοὶ καὶ πὼς ἀνέκαθεν ἡ Ἐκκλησία ἔτσι πορευόταν, πὼς ὅλος ὁ κόσμος κατὰ βάθος εἶναι καλὸς καὶ ἄλλα «ἐκλεκτὰ παραμύθια», «καὶ ἄλλα λόγια νὰ ἀγαπιόμαστε». Ναί, ἔτσι θὰ μᾶς ἀπαντήσουν ὅσοι ἔχασαν τὸν πατερικὸ ζῆλο ἀπὸ τὴν συνείδηση καὶ τὴν εὐαγγελικὴ ἁπλότητα ἀπὸ τὴν ζωή. Γνωρίζουμε ὅμως ὅτι οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ ποὺ σὲ κάποιες τῶν περιπτώσεων θὰ τοὺς ζήλευαν καὶ οἱ «σπάροι καὶ οἱ κηφῆνες», καὶ νὰ θέλουν δὲν μποροῦν νὰ ὀρθοτομήσουν. Τοῦτο δέ, διότι οἱ μύκητες τῆς μούχλας ἔχουν προσβάλλει τὸ «μυϊκὸ ποιμαντικὸ σύστημα», καὶ τὰ ποικίλα τρωκτικὰ τοῦ βάλτου ἔχουν κάνει διάτρητη τὴν συνείδησή τους καὶ μαζὶ μὲ αὐτὴ τοὺς ποικίλους πολύχρωμους μανδύες ποὺ ἀδυνατοῦν ὅμως νὰ καλύψουν τὶς πομπές.

 Ἐπειδὴ ὅμως δὲν μᾶς καλύπτουν καὶ δὲν μᾶς ἀναπαύουν οἱ ὑπεραπλουστεύσεις ἰδίως αὐτῶν τῶν θεμάτων καὶ λόγω του ὅτι οἱ ὀφθαλμοὶ μας ἀντιδροῦν στὴν στάχτη τῆς ραστώνης καὶ στὰ προπετάσματα τοῦ καπνοῦ, στρέφουμε ὁλοσχερῶς τὸ βλέμμα μας καὶ τὴν καρδιά μας πρὸς τὶς ἔκπαγλες Πατερικὲς μορφὲς καὶ στὶς προσωπικότητες τῶν Ἁγίων τῆς Ὀρθοδοξίας μας.

 Αὐτοὶ ἔζησαν ὅσο ὁτιδήποτε ἄλλο τὸ Θεανδρικὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καὶ ἔφθασαν σὲ μοναδικὰ ὕψη ἁγιότητος ποὺ δικαιωματικῶς πλέον ἀποτελοῦν τὰ παγκόσμια πρότυπα καὶ τὰ αἰώνια παραδείγματα. Αὐτοὺς λοιπὸν καλούμαστε νὰ κάνουμε ποδηγέτες στὴν ζωή μας καὶ αὐτὰ τὰ «πάγχρυσα στόματα τοῦ Λόγου» ἃς προβάλλουμε ὡς παραδείγματα στὸν κοινωνικό μας περίγυρο καὶ ἡ ποιμαίνουσα Ἐκκλησία ἃς τοὺς προβάλλει σὲ παγκόσμιο ἐπίπεδο.

 Τώρα, τί θὰ μποροῦσαν ἢ μᾶλλον τί μᾶς λένε οἱ συνάνθρωποί μας ὅταν μᾶς βλέπουν ἐνθουσιασμένους ἀπὸ τὴ ζωὴ τῶν Ἁγίων; Φίλοι μου ναί, καλὰ ὅλα αὐτά, μᾶς λένε, ἀλλὰ «δεῖξον μου τὴν πίστιν σου ἐκ τῶν ἔργων σου» (Ἰακ. Β' 18).

Ἀμήν.

orthodoxia-ellhnismos.gr