Η μνήμη του τιμάται
από την Εκκλησία μας: στις 16 Αυγούστου η οσιακή του Κοίμηση και στις 20
Οκτωβρίου η Ανακομιδή του Ιερού Λειψάνου.
Καταγωγή και μόρφωση
του
Ο χρόνος γεννήσεως του ανάγεται στο έτος 1509. Τόπος, τα
Άνω Τρίκαλα Κορινθίας. Γονείς του η Καλή και ο Δημήτριος, απόγονος του οίκου
των Νοταράδων. Οι γονείς του ήταν πλούσοι και ευσεβής. Ο Άγιος, έχοντας και
«δεξιάν φύσιν», απέκτησε ζηλευτή μόρφωση. Και ενώ είχε τις προϋποθέσεις για
πλούτο, δύναμη και μόρφωση, αυτός διέγραψε την κοσμίκη δόξα. Αρνήθηκε την
παρότρυνση των γονιών του να νυμφευθεί και προτίμησε να ακολουθήσει τον
μοναχικό βίο.
Προσκυνηματικές
επισκέψεις σε τόπους ιερούς
Όταν ήταν 20 χρονών έφυγε από το σπίτι και πήγε στη
Ζάκυνθο, όπου έζησε για σύντομο διάστημα, εκεί πήγε για συμπληρώσει την
εκπαίδευση του. Επόμενος σταθμός του ήταν η Κωνσταντινούπολη, η Χαλκηδόνα και
τα μοναστήρια γύρω από την Προποντίδα. Φορτωμένος με εμπειρίες και γνώσεις από
τις Ιερές αυτές επισκέψεις ο Γεράσιμος πόθησε να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στη μοναχική
ζωή. Έτσι, επόμενος σταθμός του υπήρξε το Άγιον Όρος. Τότε εκάρη μοναχός και
έλαβε το μοναχικό όνομα Γεράσιμος.
Στην Ιερουσαλήμ
χειροτονείται ιερέας
Κατά το έτος πιθανόν 1538 έφθασε μετά από κοπιαστικό
ταξίδι στα Ιεροσόλυμα, για μεγάλο χρονικό διάστημα υπηρέτησε στον Ιερό ναό της
Αναστάσεως του Χριστού (Πανάγιο Τάφο) και έλαβε το δεύτερο βαθμό τής Ιεροσύνης
από τον πατριάρχη Γερμανό Α΄, του οποίου διετέλεσε και στενός συνεργάτης.
Ιδιαίτερα τον ανέπαυε, όταν μπορούσε, να αποσύρεται στα Ιερά μοναστήρια γύρω
από τον Ιορδάνη ποταμό, προκειμένου να κάνει περισυλλογή και να επιδίδεται σε
αυστηρότερη άσκηση.
Κρήτη και Ζάκυνθος
Μετά από 12 χρόνια στους Αγίους Τόπους ο Άγιος ζήτησε την
άδεια από τον Πατριάρχη να αναχωρήσει για την Κρήτη. Δεν είναι γνωστό για πόσο
ακριβώς διάστημα παρέμεινε στην Κρήτη. Ίσως για ένα ή δύο χρόνια. Κατόπιν,
«ταύτης ἐκβᾶς, εἰς Ζάκυνθον προσαποπλέει». Όντας εκ πεποιθήσεως αυστηρός
ασκητής βρήκε ένα έρημο και δύσβατο τόπο «ἐν ὤ ἠσκεῖτο». Όπως ήταν φυσικό, η
ασκητική του ζωή και η αγιότητα του βίου του προσείλκυαν την αγάπη των κατοίκων
του νησιού, οι οποίοι προσέτρεχαν στο ασκητήριο του για να λάβουν την ευλογία
και να ακούσουν το λόγο του Θεού και τις σοφές συμβουλές του αγίου. Το γεγονός
αυτό προσέκρουε στη μετριοφροσύνη του και την ασκητική ζωή του.
Στην Κεφαλονιά
Αφήνοντας την Ζάκυνθο πορεύτηκε στην Κεφαλονιά. Αρχικά
εγκαταστάθηκε σε μία σπηλιά νοτιοδυτικά από την πόλη του Αργοστολίου, το γνωστό
ως σήμερα ως «σπήλαιο τ’ Αγίου». Ζπύσε με αυστηρή άσκηση, νηστεία και προσευχή,
αντιμετωπίζοντας με τη χάρη του Κυρίου τις επιθέσεις των δαιμόνων που δεν
έπαψαν να τον πολεμούν. Ενώ όμως ο όσιος Γεράσιμος είχε έρθει στην Κεφαλονιά
για να βρει μεγαλύτερη ησυχία απ’ όση στη Ζάκυνθο, ο Θεός τον επέλεξε για να
προσφέρει παράλληλα ψυχική στήριξη στο δοκιμαζόμενο από την παπική προπαγάνδα
Ορθόδοξο πλήρωμα του νησιού. Αποφάσισε μετά από έξι χρόνια παραμονής του εκεί,
να αναζητήσει νέο ερημικό τόπο για εγκατάσταση και άσκηση. «Ανέβηκε λοιπόν σε
κάποιον τόπο που λεγόταν Ομαλά…».
Άσκηση, κοινοβιακή
ζωή, διδασκαλία
Όταν έφτασε ο όσιος Γεράσιμος στα Ομαλά την κυριότητα των
οποίων κτισμάτων υπήρχαν ακόμα είχε ο ιερέας Γεώργιος Βάλσαμος. Αυτός του
παρεχώρησε το ερημοκλήσι της Θεοτόκου με την εξουσιοδότηση «νά ποιήση (ὁ
Γεράσιμος) ὡς αὐτός θέλει εἰς αὐτό τό μοναστήριον, εἰς ἀνακαινισμόν καί δόξαν
Θεοῦ», όπως διασώζεται στο σχετικό «παραχωρητήριον» έγγραφο του έτους 1561.
Ανακαίνισε το ναό εκ βάθρων. Γυναίκες, που ποθούσαν τη
μοναχική ζωή εκάρησαν και έλαβαν το αγγελικό σχήμα. Ο όσιος, με την ευλογία του
επισκόπου Κεφαλληνίας Παχωμίου Μακρή, ζητεί και λαμβάνει σιγίλλιο πατριαρχικό
και αναγνωρίζεται το μοναστήρι του σταυροπήγιο. Κτίζει κελιά και οικίσκους,
περιτειχίζει τη μονή, αυξάνεται ο αριθμός των μοναζουσών που ασκούνται στην
προσευχή και τη νηστεία αυστηρά, ενώ ο ίδιος διδάσκει νυχθημερόν «τήν
πνευματικόν ἰσάγγελον πολιτείαν» και ασκείται ακόμα πιο σκληρά, φθάνοντας κατά
τον υμνωδό του στην παντέλεια «ἐνόρασιν τοῦ Θεοῦ ὄμματι διανοίας».
Η εν Κυρίω κοίμηση του
Δέκα και εννέα χρόνια από την έλευση του στα Ομαλά και στη
Μονή της Νέας Ιερουσαλήμ, ενώ διήγε πλέον το εβδομηκοστό «και μικρόν τι προς»
έτος της ζωής του, εκλήθη ο όσιος Γεράσιμος στον ουρανό. Ο συναξαριστής του
αναφέρει ότι έλαβε θεία αποκάλυψη πώς έφθασε ο καιρός της αποδημίας του. Αφού
ταπεινά ευχαρίστησε με ευγνωμοσύνη τον Κύριο, διότι τον αξίωσε να περάσει το
διάστημα της πρόσκαιρης τούτης ζωής κατά το θείο θέλημα, φώναξε με τη
συνηθισμένη του πραότητα και ιλαρότητα, σαν φιλόστοργος πατέρας και έμπιστος
ποιμένας, τα πνευματικά και αγαπητά του τέκνα και τους αποκάλυψε ότι έφθασε ο
καιρός της αποδημίας του. Τους ζήτησε να μη χαραχθούν ούτε να λυπηθούν γι' αυτό
που τους έλεγε, αλλά και να χαρούν διότι ο ίδιος θα τους επισκέπτεται και θα
τους φροντίζει καλύτερα, αφού θα βρίσκεται πλέον κοντά στον Πλάστη και Θεό του,
στην ουράνια βασιλεία. Κατόπιν τους συμβούλεψε να θυμούνται πάντοτε καλά τις
υποσχέσεις που έκαναν στον ουράνιο Νυμφίο τους, όταν ντύθηκαν το αγγελικό
σχήμα.
Συνεχίζοντας, τους παρότρυνε να γυμνωθούν από κάθε σχέση
και προσπάθεια του φθαρτού και μάταιου τούτου κόσμου και να έχουν προσηλωμένη
την προσοχή και την αγάπη τους στον Θεό. Να εφαρμόζουν τους μοναχικούς κανόνες
και να έχουν μεταξύ τους αγάπη και ομόνοια. Να είναι ταπεινοί και ανεξίκακοι,
καθώς είναι ο Ιησούς Χριστός. Και αν κάτι θεάρεστο κατορθώσουν η κάποια αρετή,
να τα αποδίδουν όλα στη χάρη του Θεού και στην ευσπλαχνία επειδή τα κακά και οι
αμαρτίες είναι του ανθρώπου, αλλά τα αγαθά και οι αρετές προέρχονται και
χαρίζονται δωρεάν από μόνον τον Θεόν.
Αφού μ’ αυτά και άλλα παρόμοια παρηγόρησε ο άγιος
Γεράσιμος τα πνευματικά του τέκνα και τα στήριξε και τα ευλόγησε, παρέδωσε
ήρεμα και με χαρά τη μακάρια ψυχή του στα χέρια του Δημιουργού του, τον όποιο
τόσο θερμά από μικρό παιδί αγάπησε και τόσο πιστά υπηρέτησε σε όλη του τη ζωή,
ως δούλος αγαθός και πιστός (Ματθ. 25,19). Από τα εβδομήντα, και κάτι
περισσότερο, χρόνια που έζησε σε τούτη την πρόσκαιρη και φθαρτή ζωή ο άγιος,
δεκαεννέα τα πέρασε στη σεβάσμια Μονή την οποία εκ θεμελίων ανήγειρε και άφησε
ως πατρική κληρονομιά στα πνευματικά του τέκνα και στις μοναχές που ασκούνται
σ' αυτήν, όπως έγραψε στη διαθήκη του.
Η μακάρια κοίμηση του έγινε στις 15 Αυγούστου του έτους
1579. Επειδή όμως κατά την ήμερα αυτή τιμάται η Μετάσταση στους ουρανούς της
Υπεραγίας Θεοτόκου, η μνήμη του άγεται και η Ακολουθία του ψάλλετε στις 16 του
Ιδίου μηνός.
Ανακομιδή των ιερών
λειψάνων του
Δύο χρόνια μετά τον ενταφιασμό του αγίου Γερασίμου (το
1581), ο πατριαρχικός έξαρχος του οικουμενικού Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως
έκανε την ανακομιδή του τιμίου λειψάνου, το οποίο -ώ του θαύματος-, βρέθηκε
στον τάφο ακέραιο! «Ἀλλ' ἐπειδή πολλοί ἀπό τούς ἐναντίους, κινούμενοι πρός
κατηγορίαν τῆς ἄμωμου Ἐκκλησίας ἠμῶν, ἐλάλουν ἀσέβειαν», ενταφιάστηκε και πάλι
το ιερό λείψανο. Όταν πέρασε το καθορισμένο εξαρχής διάστημα των οκτώ μηνών,
έγινε και η δεύτερη ανακομιδή. «Καί ἐκβάζουν τό ἅγιον λείψανον, τό ὁποίον εἰς
αἰσχύνην τῶν ἐναντίων καί καύχημα τῶν Ὀρθοδόξων, ὄχι μόνον εὑρέθη πάλι σῶον καί
ἀκέραιον ὁμού μέ τά ἱερά μέ τά ὁποία ἐνεταφιάσθη», αλλά απέπνεε και άρρητη
ευωδιά, ενώ έφερε πάνω του και όλα τα αισθητά σημεία της αγιότητας και της
θείας χάριτος. Η ανακομιδή του ιερού λειψάνου τιμάται στις 20 Οκτωβρίου.
Αυτή η αγιότητα έγινε φανερή και από τα σημεία και θαύματα
που επιτελέστηκαν και επιτελούνται σε όσους προστρέχουν στον όσιο Γεράσιμο με
πίστη και ευλάβεια. Διότι δεν ήταν δυνατό να μείνει κρυμμένη η τόσο μεγάλη
αρετή και η αγιότητα του, αλλά και η ενέργεια της θείας χάριτος, η οποία
κατοικούσε επάξια σ' αυτόν.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α΄. Αὐτόμελον.
Τῶν Ὀρθοδόξων προστάτην
καὶ ἐν σώματι ἄγγελον, καὶ θαυματουργὸν θεοφόρον νεοφανέντα ἡμῖν, ἐπαινέσωμεν πιστοὶ
θεῖον Γεράσιμον• ὅτι ἀξίως παρὰ Θεοῦ ἀπείληφεν, ἰαμάτων τὴν ἀέναον χάριν• ῥώννυσι
τοὺς νοσοῦντας, δαιμονῶντας ἰᾶται• διὸ καὶ τοῖς τιμῶσιν αὐτόν, βρύει ἰάματα.
Κοντάκιον. Ἦχος γ΄. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Εὐχαρίστοις ᾄσμασι,
τῶν Κεφαλλήνων ἡ νῆσος, προσκαλεῖται σήμερον, τῶν Ὀρθοδόξων τὰ πλήθη, μέγιστον,
νεοφανέντα ἀγκωμιάσαι, καύχημα, Ὀρθοδοξίας ἀναφανέντα, τὸν Γεράσιμον τὸν θεῖον,
τὸν ῥύστην ταύτης ὁμοῦ καὶ πρόμαχον.
Μεγαλυνάριον.
Τῆς ὁμολογίας
Χριστιανῶν, ἔθετό σε σὲ στῦλον, ἀδιάσειστον ὀ Θεός, τὸ σεπτόν σου σκῆνος, Γεράσιμε
δοὺς πᾶσι, τοῖς ἐναντίοις λίθον, δεινοῦ προσκόμματος.
