Ο Αμύντορας της Πόλεως Βεροίας

Του Ιωάννη Λότσιου,

Οι άνθρωποι από τα πρώτα χρόνια ύπαρξης τους πάνω σε αυτό τον ταλαίπωρο πλανήτη αισθάνονται να καταδιώκονται από υπαρκτούς και ανύπαρκτους κινδύνους, υλικούς και μεταφυσικούς. Έτσι αναζητούν την προστασία είτε μέσα στην κοινωνικότητα και τη συνεργασία είτε καταφεύγουν στην επίκληση μεταφυσικών δυνάμεων. 

Φυσικό επακόλουθο είναι να αναζητούν έναν ισχυρό προστάτη, στον οποίο να καταφεύγουν σε ώρες ανάγκης και θλίψεως. Τα άτομα αλλά και οι ενώσεις προσώπων, μεταξύ των οποίων και οι πόλεις συχνά από την αρχαιότητα αφιέρωναν την ύπαρξη τους σε ένα θεϊκό ή ηρωικό πρόσωπο που με τη σειρά του παρείχε προστασία στην πόλη. Ο θεός ή η θεά έπαιρνε τον τίτλο του πολιούχου.  

Όταν εμφανίστηκε ο Χριστιανισμός νοηματοδότησε πολλές συνήθειες του παρελθόντος με το δικό του περιεχόμενο. Το ένδυμα διατηρήθηκε αλλά πήρε άλλη χροιά. Έτσι Άγιοι που μαρτύρησαν σε κάποια πόλη ή συνδέθηκαν μαζί της καθ οιονδήποτε τρόπο αναδείχθηκαν οι νέοι προστάτες και πολιούχοι. Τα παραδείγματα είναι άπειρα. Ο τοπικός Άγιος, πολιούχος της Βέροιας, Αντώνιος ο Νέος, μίμηθηκε την ζώη και τη πράξη του Μεγάλου Αντωνίου της Αιγύπτου. όχι μόνο ομώνυμος αλλά και συνάμα ισάξιος, αναφέρεται στο Συναξάριον: «Ἀντώνιον δὲ τὸν Νέον ποῦ τακτέον, Εἰ μὴ παρ᾿αὐτῷ τῷ πάλαι Ἀντωνίῳ;». Ο Καθηγήτης της ερήμου και ο μαθητής, ο νέος ασκητής. 

Γεννήθηκε στη Βέροια της Μακεδονίας περί το 1450 (;), από γονείς ενάρετους και θεοσεβείς, ασκήτεψε στην σκήτη Βεροίας κοντά στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα. Ασκήτευσε σε σπήλαιο στην θέση ''Σταυρός''' και εκοιμήθη την 1ην Ιανουαρίου. Μετατέθηκε δε η εορτή την 17ην Ιανουαρίου. Αλλά τιμάται και την 1ην Αυγούστου. Ο Άγιος Αντώνιος ο νέος βίωσε την ζωή του Πνεύματος. Η ζωή του μας προσφέρει μια ανάκτηση στο λεξιλόγιο μας για την έννοια της πνευματικής αναφοράς σήμερα, μεταξύ της πνευματικής και της σύγχρονης ζωής.
 Η ασκητική ζωή του κρυμμένη, σε ένα σπήλαιο, σχεδόν άγνωστη, μας δείχνει την διαδικασία της εκ νέου συνειδητής λειτουργίας της προσευχής ως μέλη της Εκκλησίας. Ένας μόνο κληρικός γνώριζε το σπήλαιο του Αγίου, ο οποίος πήγαινε μυστικά για να μεταδώσει στον Άγιο την Θεία Κοινωνία.
Ο Άγιος δέχθηκε τις επιθέσεις των πονηρών δαιμόνων, σε τέτοιο σημείο που μέχρι και το ποτάμι θα του έριχναν για να εγκαταλείψει το σπήλαιο που ασκήτευε. Τα τεχνάσματα των πονηρών δαιμόνων, είναι εικονικά, λεκτικά, απειλητικά, στην σκέψη και στην όραση τους. Προσπαθούν να πλήξουν τον άνθρωπο, να τον οδηγήσουν στην απελπισία, στην εγκατάλειψη της πνευματικής ζωής και των ασκητικών αγώνων. Ο Άγιος δεν ενέδωσε, δεν έφυγε. Υπέμεινε όλες τις επιβουλές. Το σπήλαιο της ασκήσεως του έγινε φωτοφόρο, τόπος της θείας παρουσίας.
Αυτά τα ασκητικά κατορθώματα του Αγίου μας υπενθυμίζουν την αποκοπή από την αμαρτία και την δέσμευση μας με τον Χριστό. Μας υπομνηματίζουν επίσης ότι ένας τοπικός Άγιος είναι γνώστης της δύναμης των πονηρών πνευμάτων και της δαιμονικής επήρειας. Η προσευχή και η δέηση προς εκείνον είναι αναγκαία και ωφέλιμη. 

Η αναχώρηση του Αγίου Αντωνίου από την Μονή του Τιμίου Προδρόμου, η φυγή προς περισσότερη ησυχία στις όχθες του ποταμιού Αλιάκμονα, τον απομάκρυνε εξωτερικά  από τους από τους ανθρώπους, ακόμα και από τους συνασκητές του. Η κίνηση αυτή δεν είναι εγωκεντρική, ενέργεια μοναξιάς, αλλά περισσότερη υσυχία και αφιέρωση στην προσευχή. Το σπήλαιο αποτέλεσε το χώρο της μάχης και τον χώρο της θέας του φωτός του Θεού. Αυτή η εξωτερική απομάκρυνση, δεν μπορεί να είναι καθολική, δηλαδή να αναφέρεται σε όλους και για όλα. Μια εγωιστική μίμηση της βιωτής του Αγίου μπορεί να είναι καταστροφική, με πολλές πνευματικές αρνητικές προεκτάσεις, ή ενθουσιαστικές κινήσεις προς ώραν. Ο Άγιος Αντώνιος ο Νέος, μας προτρέπει να μην εγκλωβιστούμε στα γήινα και τα πρόσκαιρα, μας υπενθυμίζει υπάρχουν και τα πνευματικά και  τα αιώνια.

Απεγκλωβισμός του εαυτού μας απο κάθε στοιχείο γήινο που στέκεται πρόσκομμα στην σχέση με το Θεό και τους άλλους ανθρώπους. Η επιδιόρθωση είναι στην επιθυμία, στο θέλημα, στο τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε.   Η μίμησης του είναι να μετέχουμε στην γεύση αυτής της θείας μακαριότητας. 

Η αξία για την τοπική Εκκλησία είναι μεγάλη. Ο άγιος Αντώνιος δεν ήταν βέβαια ο πρώτος ασκητής, ήταν μιμητής του Μεγάλου Αντωνίου που αναδύει όμως την ασκητική πράξη ως εφαρμογή και μέθοδο για την πορεία της καθημερινής ζωής. Η συγκέντρωση πολλών ασκητών γύρο από το σπήλαιο του, περιέχει ένα ιστορικό πλαίσιο και χαρακτηρίζει ως ειδοποιό γνώρισμα  για την τοπική εκκλησιαστική ιστορία και πνευματικότητα.

 Η έννοια του αμύντωρος σήμερα, μπορεί να μην έχει και τόσο την παλιότερη αναφορά της με την έννοια της προστασίας από τους στρατιωτικούς εχθρούς της πόλεως, όσο την ακεραιότητα της ορθόδοξης ταυτότητας και του ήθους που παράγει φρόνηση, για την επίλυση πολλών προβλημάτων. Και είναι αλήθεια η αφάνεια της παρουσίας του σε πολλά έτη αγώνα και ασκητικών επάλθων μέσα σε μια σπηλιά την εποχή εκείνη, να είναι εν πνεύματι, ως ‘’Μέγα καύχημα, καὶ πολιοῦχον, σὲ πλουτίσασα πόλις Βεροίας’’, υπαρκτή παρουσία σήμερα ως αληθινός προστάτης.

http://lotsiosioannis.blogspot.gr/2015/01/blog-post_82.html