Μια μεγάλη μορφή της ασκήσεως από τον 4oν αιώνα έρχεται
σήμερα να μας υπενθυμίζει ότι ο διαρκής αγώνας εναντίων του θανάτου και της
αμαρτίας, έναντι των σατανικών δυνάμεων και έναντι της καταναλωτικής μανίας,
είναι επίκαιρος. Η ζωή του Αγίου Αντωνίου δεν αποτελεί μόνο υπόδειγμα και
μίμηση, είναι και μια διαρκής αναβάθμιση στην εν Χριστώ ζωή για όλο το πλήρωμα
της Εκκλησίας, μια ζωή που μας την παρέδωσε ο μαθητής του και υποτακτικός του
Μέγας Αθανάσιος.
Ο Άγιος Αντώνιος τιτλοφορείται καθηγητής της ερήμου,
πρότυπο της μοναχικής ζωής, χαράξας προϋποθέσεις και δείκτες της κατά θεόν
ασκήσεως: «Οὐ γὰρ ἐκ συγγραμμάτων, οὐδὲ ἐκ τῆς ἔξωθεν σοφίας, οὐδὲ διά τινα
τέχνην, διὰ δὲ μόνην θεοσέβειαν ὁ Ἀντώνιος ἐγνωρίσθη». Πραγματικά, ένας
άνθρωπος άνευ κοσμικής σοφίας έδειξε το δυνατό της εμπειρίας του θεού, της
μετοχής της θειας χάριτος στον χαρωπό, σε κάθε άνθρωπο. Πολλά είναι τα στοιχεία
εκείνα που συγκροτούν την διαρκής υπόμνηση του. Καταγόμενος από πλούσια οικογένεια,
έμεινε ορφανός, διαμοίρασε την περιουσία του, ταχτοποίησε την αδελφή του και
ακούσας μια Κυριακή το ευαγγέλιο για τον πλούσιο, αναχώρησε στην έρημο. Την
απόφαση αυτή ο Άγιος την έλαβε όταν ήταν είκοσι ετών. Παρά τους πειρασμούς που
είχε και ο ίδιος, δεν παρεσύρθη. Αν και ήρθε στα χέρια του περιουσία και μια
άνετη και πλούσια ζωή τα άφησε στην άκρη.
Η εμπειρία του προήλθε μέσα από τις διαπροσωπικές σχέσεις
με τους συνασκητές, μέσα από την καθημερινή βίωση και όχι από βιβλία. Ο ίδιος
δεν ήξερε να διαβάζει, αλλά εντούτοις ήξερε απέξω ολόκληρη την Αγία Γραφή.
Επιστέγασμα όλων που συγκινεί βαθύτατα και προκαλεί και προσκαλεί είναι οι
τελευταίες στιγμές της επίγειας ζωής του. Ο Άγιος Αντώνιος δεν είχε πολλά να
αφήσει περιουσία, εκτός από λίγα αντικείμενα, έδωσε ένα μεγάλο δείγμα
ταπείνωσης, για την αντίληψη που είχε για τον εαυτό του, μέσα από χρόνια
ολόκληρα άσκησης και προσευχής μαχών με τις σατανικές δυνάμεις, ένα δείγμα που
δείχνει την ταπείνωση ως θεμέλιο και αρχή κάθε είδους εργασίας. Ο Άγιος
Αντώνιος, ακόμα στις τελευταίες του στιγμές είχε μια κακή ιδέα και άποψη για
τον εαυτό του, είχε την γνώμη ότι δεν ήταν καλό υπόδειγμα αρετής και ασκήσεως.
Και αυτό είναι το μεγαλείο της ορθόδοξης πνευματικότητας. Λέγει ο Άγιος
Αθανάσιος: «Κἀμοὶ γὰρ μέγα κέρδος ὠφελείας
ἐστὶ καὶ τὸ μόνον Ἀντωνίου μνημονεύειν».
